Een bijdrage leveren aan een afscheid van iemand die je liefhebt. Dat is fijn om dat te mógen en kúnnen doen. In dit artikel deel ik graag wat tips als jij wilt bijdragen met woorden. Ik ga er hierin overigens vanuit dat je niet verantwoordelijk bent voor de gehele invulling van de plechtigheid. In mijn ogen is het altijd beter als een uitvaartverzorger of uitvaartspreker dat is. Als onderdeel van een rouwproces is het goed dat je ‘op de eerste rij’ zit en je verdriet mag toelaten. Dat je je niet moet bekommeren om praktische zaken.
Neem, als eerste, voor jezelf de tijd om te bedenken wat je wilt vertellen. Zijn het hele persoonlijke herinneringen of is het een wijze levensles die je leerde? Wat betekende diegene voor jou? Vertel je het namens jezelf of namens een groep? Plak ‘geeltjes’ op een groot vel en vraag ook anderen naar hun herinneringen. Ontdek of er een rode draad is en probeer die om te zetten naar een verhaal. (lukt dat niet, dan wil een uitvaartspreker je ongetwijfeld helpen!)
Besluit of je tót iemand of óver iemand wilt spreken. Dat maakt de opbouw van je verhaal anders. Probeer te schrijven zoals je ook zelf vertelt. Blijf jezelf.
Kom meteen tot de kern. Gebruik een verrassend feit, een onlangs gebeurde anekdote of stel hardop een vraag. Ga dan meteen door naar wat je wilt zeggen. Als spreker, maak je uit van het grotere geheel, je hoeft de mensen geen welkom meer te heten of niet alvast een dankwoord uit te spreken. Laat dat aan de uitvaartondernemer of de uitvaartspreker over.
Wees eerlijk. Ieder mens heeft goede en minder goede eigenschappen, door ze beiden te benoemen maak je een herkenbaar verhaal. Doe dat op een respectvolle wijze. Probeer ‘om te denken’. (Je kan zeggen dat iemand die heel veel drinkt vervelend was en altijd naar de fles greep. Of je zegt dat het leven voor hem of haar soms te zwaar was en zijn of haar verdriet op een bepaalde manier probeerde te verzachten. Dat is eerlijk, maar klinkt heel anders, vind je niet?)
Ga schrijven en schrappen. Val je in herhaling? Maak het korter en krachtiger. Daarbij kan je ook altijd de hulp van een uitvaartspreker inschakelen.
Overleg met degene die de leiding van de plechtigheid heeft. Dat kan bijvoorbeeld de uitvaartverzorger zijn of de uitvaartspreker. Vertel wat je wat wilt gaan zeggen en stuur de tekst toe. De ontvanger zal die zonder oordeel lezen maar kan wél zien of er geen overlap met andere sprekers is. Het is zo jammer als je 3x hetzelfde hoort. Zie het afstemmen en overleggen niet als controle, het wordt echt alleen maar gedaan om het afscheid zo goed mogelijk inhoudelijk vorm te geven.
Schrijf je tekst altijd volledig uit. Print je speech met grotere letters en een flinke regelafstand. Geboren sprekers kunnen prachtige samenhangende verhalen vertellen. Maar als je emotioneel bent, lukt het ook de meest getalenteerde spreker om de draad kwijt te raken. Dan ga je misschien onsamenhangend ratelen, doorspek je je verhaal met uh’s en eh’s. En dan kom je er, als je klaar bent, achter dat je dan niet gezegd hebt wat je zo graag wilde zeggen.
Oefen van te voren je tekst hardop. Zo merk je of er woorden zijn waardoor je volschiet of waar je misschien over struikelt? Kies dan andere woorden, die hetzelfde zeggen, maar net anders aanvoelen om uit te spreken. (zo voelt ‘Jan is dood’ heel anders dan ‘Jan is niet meer onder ons’). Zoek de juiste balans.
Ga voordat de plechtigheid begint even op de juiste plaats staan. Hoe voelt het achter het spreekgestoelte (kom je er goed bovenuit), staat de microfoon goed, wat zie je als je de zaal inkijkt, hoe valt het licht op je blaadje, staat er wat water klaar? Zo kan je heel eventjes wennen.. en natuurlijk nog wat veranderen als dat nodig is.
Ga stevig staan. Met beide benen op de grond. Wiebel niet van je ene naar je andere been. Dat maakt je figuurlijk, maar vooral ook letterlijk, wat onevenwichtig.
Natuurlijk is het heel fijn om de zaal in te kijken, mensen aan te kijken en contact met ze te leggen. Maar dat kan ook moeilijk zijn. En dat is logisch. Maar weet dat de meeste mensen niet met je zouden willen ruilen als jij daar staat. Ze vinden het knap en doen het je niet na. Anders hadden ze zich ook wel gemeld. 😊
Heb je tijdens het spreken het gevoel dat je ‘breekt’. Verbeeld je dan iets heel geks in. Dat iedereen in de zaal een puntneus heeft, een feesthoed op heeft, … dat maakt het in je hoofd heel even wat luchtiger. Als je dan in jezelf moet (glim)lachen, lukt het je vaak om weer verder te vertellen.
Enne.. een traantje mag. Haal adem, neem een slokje water. En probeer de draad weer op te pakken. Lukt het echt niet en ben je onverstaanbaar? Probeer altijd iemand achter de hand te hebben die het van je overneemt op het moment dat jij zelf aangeeft dat het je niet meer lukt. Dat kan familie zijn, maar ook een uitvaartspreker wil je hier altijd bij helpen.
De hulp van een uitvaartspreker kan je inschakelen als degene die het overzicht houdt. Hij of zij kijkt net even anders naar het grote geheel. Komen alle belangrijke onderwerpen, karaktertrekken, verbindingen tussen mensen, werk en familie aan bod? Klopt het, ‘loopt’ het verhaal, zijn er passende verbindingen tussen sprekers en muziek. Hebben sprekers nog hulp nodig van te voren met het maken van hun tekst?
We zorgen er samen voor dat de afscheidsceremonie onvergetelijk wordt. Hoe verdrietig het ook is, dat je met een glimlach terug kunt kijken. Uitvaartsprekers zijn er op de achtergrond. Om de ander in het licht te zetten.
